مایکل پورترنظریه پردازآمریکایی و مدرس دانشگاه هاروارد درسال ۱۹۸۰ مدلی به عنوان چارچوب ۵ نیروی رقابتی پورترارائه نمود. این مدل در فعالیت های اقتصادی مختلف قابل استفاده می باشد. درواقع این ۵ مورد به کسب وکارها این امکان را می دهد تا نقاط ضعف و قوت را بشناسند، وضعیت خود را با رقیبان بسنجند و برای رفع نواقص خود استراتژی هایی را درنظر بگیرند. مدل ۵ نیروی رقابتی پورتربراساس نرخ بازدهی سرمایه و میزان سوددهی کسب وکار طراحی شده است و قابلیت مشخص نمودن سوددهی یک صنعت براساس پنج منشا رقابتی را دارد. دراین مقاله قصد داریم تا به تعریف بیشتر این چارچوب و کاربرد آن در صنعت رستوران بپردازیم.
۵ نیروی پورتر چیست؟
۵ نیروی رقابتی پورتر ابزاری برای تحلیل صنعت می باشد که براساس آن می توان دلیل سوددهی برخی از صنایع و پیشرفت آنها را دریافت. از این چارچوب برای تجزیه و تحلیل گسترده ساختار یک صنعت یا یک شرکت استفاده می گردد. درواقع این ۵ مورد بخش غیرقابل انکار و جدانشدنی هر کسب وکاری هستند که توجه به آنها و بررسی دقیق این موارد تاثیرات مثبتی در پیشرفت و سوددهی خواهد داشت. این موارد برای سنجش میزان رقابت، محبوبیت و سوددهی کسب وکار مورد استفاده قرار می گیرند. درادامه مطلب اجزای چارچوب نیروی رقابتی پورتر را نام برده و توضیح خواهیم داد.
۵ نیروی رقابتی پورتر کدامند؟
رقابت در صنعت رستوران باتوجه به تغییرسلایق مشتریان، ارائه محصولات، افزایش رستوران های مشابه یا افزایش قیمت ها، بیشتر خواهد شد. به این معنا که تغییر درهریک از موارد گفته شده می تواند موجب افزایش رقابت بین رستوران ها گردد. به طورمثال، درکشور ما کانسپت های مختلفی برای رستوران وجود دارد ازجمله رستوران های ایتالیایی، سنتی، فست فود، چینی و غیره. این رستوران ها طبیعتا تفاوت هایی از نظر تنوع منو، کیفیت غذا، ارائه خدمات، نظافت، استاندارد سلامت غذا، قیمت، فضای رستوران و تجربه مشتری با یکدیگر دارند. علی رغم این تفاوت ها، رستوران ها همواره در تلاش هستند تا رضایت مشتری را جلب نمایند و سوددهی اقتصادی داشته باشند. برای بقاء در چنین فضای رقابتی لازم است تا رستوران ها نوآوری داشته باشند و اقداماتی انجام دهند تا موجب پیشرفت آنها نسبت به رقیبان شود. رستوران یا کافی شاپ هایی که از نرم افزار رستوران استفاده می کنند، می توانند تفاوت هایی را به وجود آورند و از رقیبان خود پیشی بگیرند. زیرا بسیاری از رستوران ها از این ابزار استفاده نمی کنند. این نرم افزار به رستوران ها این امکان را می دهد تا مدیریت دقیق تری داشته باشند. شعبه مجازی یا طراحی سایت رستوران یکی دیگر از امکاناتی است که قابلیت ارتقاء سطح رستوران را داشته و تاثیرات به سزایی در ارائه خدمات باکیفیت به مشتریان دارد. رستوران ها می توانند با افتتاح شعبه مجازی و با صرف هزینه کمتر، مشتریان بیشتری را جذب نمایند و در رقابت بین رستوران های مشابه موفق شوند. همچنین، می توانند محصولات خود را به قیمت اندکی کمتر از رستوران های رقیب ارائه دهند تا همین موضوع موجب جذب مشتریان بیشتر و سوددهی بیشتر گردد، گرچه رقابت در صنعت رستوران نیازمند کیفیت محصولات و غذا و برخورد مناسب با مشتریان نیز می باشد. با رعایت این موارد و نوآوری در ارائه خدمات می توانید رقابت سالمی با رستوران های مشابه داشته باشید و به اهداف مالی کسب و کار خود برسید.
یکی از اصلی ترین موانع ورود به صنعت رستوران، هزینه سرمایه گذاری اولیه است. زیرا رستوران نیازمند تجهیزات به روز و لوازم متناسب با فضا می باشد که تمام آنها هزینه بالایی دارند. گرچه هزینه خرید یا اجاره رستوران نیز در هزینه سرمایه گذاری بالای آن بی تاثیر نیست. حتی با اتکا به این موضوع می توان تفاوت هایی را ایجاد نمود تا در رقابت با رستوران های دیگر موفقیت حاصل شود. برخی از رستوران ها برای ایجاد تفاوت فضای خاصی را برای رستوران انتخاب می نمایند که هزینه بسیار بالاتری دارد.به طورمثال، رستوران در کنار دریا، یا در دشتی خوش آب وهوا، یا کنار دره ای با منظره ی مرتفع را ترجیح می دهند. با انجام این اقدام و صرف هزینه بیشتر، مشتریان رضایت بیشتری خواهند داشت و سوددهی رستوران نیزافزایش خواهد یافت. یکی دیگر از موارد مهم برای راه اندازی رستوران، استخدام افراد متخصص و حرفه ای دراین زمینه می باشد. اما بهتر است مدیران رستوران نیز اطلاعاتی کلی در این زمینه داشته باشند تا بهتر بتوانند در جریان امور قرارگیرند و مسائل آن را مدیریت نمایند. برای ارائه غذای باکیفیت و خدمات درست و دقیق، به نیروی انسانی حرفه ای نیاز است. چنین کارکنان حرفه ای یا یک سرآشپزماهر قطعا حقوق بیشتری برای همکاری تقاضا می کند که دراین صورت نیاز به سرمایه بیشتری نیز خواهید داشت. بنابراین، راه اندازی رستوران و ورود به این صنعت دارای چالش هایی می باشد که سرمایه و تخصص مهم ترین آنها هستند. این چالش ها می توانند مانعی برای ورود برخی افراد به این حوزه باشند و رقابت را برای رستوران های مشابه راحت تر کنند.
کارکنان رستوران را می توان یکی از تامین کنندگان این صنعت دانست. دربرخی مناطق به دلیل کم بودن گزینه های استخدام، ممکن است هزینه بیشتری برای پرداخت لازم باشد که این موضوع بر کلیت مدیریت رستوران و مسائل اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود. زیرا دراین صورت کارکنان مبالغ بیشتری را تقاضا خواهند کرد و مدیران رستوران چاره ی دیگری نخواهند داشت. به همین دلیل، در رقابت با رقیبان، مهم است که تا چه میزان قابلیت چانه زنی با کارکنان وجود دارد. بنابراین، درصورتی که کارکنان قدرت چانه زنی بالایی داشته باشند، مدیران رستوران ناچار به کاهش میزان سود خود هستند. اما کارکنان تنها تامین کنندگان اصلی رستوران نیستند. کشاورزان، دلالان یا کارخانه های تامین مواد غذایی نیز از تامین کنندگان دیگر این صنعت هستند. به طورمثال، برای تهیه مواد اولیه کمیاب توانایی زیادی برای چانه زنی نخواهید داشت. زیرا دراین صورت احتمال کمبود این مواداولیه دررستوران وجود دارد. براساس مدل پورتر، بررسی توانایی چانه زنی با تامین کنندگان و افرادی که رستوران وابسته به آنها می باشد، می تواند دیدگاه دقیق تری درزمینه صنعت رستوران به شما دهد.
مشتریان صنعت رستوران انتظاراتی دارند که گاهی برآورده کردن آنها سخت است، زیرا آنها درقبال مبلغی که پرداخت می کنند توقعاتی دارند. افزایش انتظارات آنها به معنای توقع خدمات بیشتر در قبال هزینه کمتر می باشد. به این مدل، اصطلاحا توانایی چانه زنی مشتریان گفته می شود. بنابراین، باید به این موضوع توجه نمود که درقبال هزینه ی پرداخت شده توسط مشتری، خدمات به صرفه ای باید ارائه گردد. به طورمثال، برخی مشتریان انتظار دارند در صورت سفارش غیرحضوری از رستوران، هزینه غذای آنها کاهش یابد. اما درصورت ارائه خدمات باکیفیت و جلب اعتماد مشتریان، می توان از چانه زنی آنها جلوگیری کرد. درواقع رستورن ها باید تلاش کنند تا علاوه بر ارائه خدمات دقیق و باکیفیت، حاشیه امن مالی مشتریان را حفظ نمایند و اطمینان آنها را جلب کنند. چانه زنی با مشتریان و دریافت مبالغ بالا ازآنها می تواند تهدیدی برای رستوران باشد و تجربه مشتری را کاهش دهد.
بیشترین میزان رقابت برای رستوران ها زمانیست که نزدیک به یکدیگر باشند یا دریک محدوده قرارگرفته باشند. البته از نظر قیمت، کیفیت و نوع خدمات نیز رقابت وجود دارد. به همین دلیل، مشتریان هنگام انتخاب رستوران دچار چالش هایی می شوند و باید این موارد را بایکدیگر بسنجند. درچنین حالتی مشتریان می بایست سلیقه و نظرشخصی خود را معیار قراردهند و رستورانی را انتخاب نمایند که به مزاج آنها نزدیک تراست و حس خوبی به آن دارند. اما رستوران ها دراین فضای رقابتی نباید دست از تلاش بردارند و همواره باید به دنبال روش های جدید برای جذب مشتری باشند. استفاده از منوی دیجیتال یکی از روش هایی است که مشتریان آن را می پسندند و می تواند درانتخاب رستوران تاثیر داشته باشد.
نتیجه گیری
امروزه نیروهای رقابتی پورتر درسراسر جهان و دربسیاری از صنایع مختلف مورد استفاد قرارمی گیرند. با استفاده ازآنها می توان دیدگاه کلی به یک صنعت به دست آورد. مدیران رستوران نیز می توانند با بررسی نقاط ضعف و قوت قدم های موثری در جهت پیشرفت رستوران بردارند. دراین مقاله کاربرد نیروهای پورتر در صنعت رستوران را بررسی نمودیم و فواید آن را بازگو کردیم.
منبع : ماپرا
